DR. AHMET ŞÜKRÜ SOMUNCU'NUN TEZ KONUSU SEYRANİ ÂŞIĞI MERHUM ALİ ÇATAK

DR. AHMET ŞÜKRÜ SOMUNCU’NUN TEZ KONUSU
SEYRANİ ÂŞIĞI MERHUM ALİ ÇATAK

Develili Âşık Ali Çatak‘ın hayatı sosyokültürel çevresi, âşık edebiyatında yeri ve şiir sanatı konulu doktora tezinden dolayı Dr. Ahmet Şükrü Somuncu kardeşimi kutluyorum.Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalında doktorasını tamamlayarak Develi kültürüne sağladığı büyük katkı bizler için çok önemli ve değerlidir. Ayrıca Seyrani âşığı ve Seyrani şenliklerinin mimarı Âşık Ali Çatak’ın şiirini ve sanatını konu alması biz hemşehrileri için övünç kaynağı olmuştur.Bu tür çalışmalarının devamını bekliyoruz



TEZDEN NOTLAR:

 Doktora tezinde Develili Âşık Ali Çatak’ın şiir sanatı incelenmiştir. Öncelikle âşığın hayatı, sosyo-kültürel çevresi geniş bir biçimde verilmeye çalışılmış, âşık edebiyatındaki yeri belirlenmiş ve değerlendirilmiştir. Daha sonra şiir sanatı üzerinde incelemelerde bulunulmuş yapı ve üslûp bakımından ayrıntılı bir inceleme meydana getirilmiştir. Âşığın şiir varlığı da ortaya konmuştur. Şiirlerin incelenmesinde “İstatistikli Çözümleme Yöntemi” ve “Sistematik Tahlil Yöntemi” kullanılmıştır.
Şiirlerden elde edilen verilerin sayısal dökümü ortaya çıkarılarak bunlar tablolar üzerinden değerlendirilmiştir.
Çalışma sonucunda âşığın 247 (Çeşitlenmelerle birlikte 261) şiiri ortaya konulmuştur. Âşık Ali Çatak’ın eldeki veriler ışığında Develi yöresinde Seyrani’den sonraki en güçlü âşık olduğu söylenebilir. Fakat bazı âşık edebiyatı gelenekleri bakımından zayıf kaldığı yönler de bulunmaktadır. Çalışmada bu durum da irdelenmiş ve Ali Çatak üzerinden Develi yöresi âşıklık geleneği hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Ali Çatak aynı zamanda araştırmacı bir kimliğe sahiptir. Bu kimliğiyle de Türk halk bilimine katkılar sağlamıştır. Çatak’ın ülke genelinde adının duyulmasında bu yönünün, özellikle Seyranî üzerine yaptığı çalışmaların, rolü büyüktür. Ali Çatak aynı zamanda bitkiler, taşlar, toprak çeşitleri, doğa ve tabiat üzerine de araştırmalar yapmıştır. Halk hekimliği üzerinde çalışmalar yaptığı da bilinmektedir. Kam ve şamanların birden çok görevi üstlendiği ve âşıkların kökeninin de kam ve şamanlara kadar uzandığı göz önüne alınırsa Ali Çatak’ın bu özellikleri ve yönleri daha dikkat çekici hale gelmektedir. Develili Âşık Ali Çatak, yöresinin en başarılı aşığı ve Türk halk bilimine katkılar sağlayan bir araştırmacı olarak tanımlanabilir. Bu çalışma sonucunda Kayseri yöresi ve Develi yöresi âşık edebiyatını konu edinen araştırmalar başta olmak üzere âşık edebiyatı araştırmalarına, Türk halk edebiyatı alanına katkı sağlandığı düşünülmektedir.



SEYRANİ DELİSİ ÂŞIK ALİ ÇATAK:

EverekliÂşıkSeyrani Şenliklerinin başlatıcısı olan Âşık Ali Çatak bu tezde tüm yönleriyle ele alınmıştır. Hayatı ve sosyo-kültürel çevresi hakkında eksik bilinenler tamamlanmış, yanlış bazı bilgiler düzeltilmiş ve tamamen yeni bilgiler ortaya konulmuştur. Çatak’ın kendi yayınladığı kitaplarda bile olmayan ve yapılan hiçbir çalışmada bilinmeyen 75 adet şiiri ilk kez bu tezle gün yüzüne çıkarılarak toplam 261 şiir incelenmiştir. İncelemede ilmi esaslar dikkat çekmekte, ayrıntılı bir yöntemin kullandığı anlaşılmaktadır.
Çatak’a niçin Seyranî Delisi dendiği, bu lakabın kim tarafından verildiği, Seyrani şenliklerinin nasıl kutlanmaya başladığı bu tezde açıklanmıştır. Çatak’ın ülkenin dört yanında nam salan bir âşık ve araştırmacı olduğunu, Şeref Taşlıova, Murat Çobanoğlu gibi âşıklar tarafından övüldüğünü, onlarla aynı ortamlarda icralarda bulunduğunu da bu çalışmadan öğreniyoruz.
Bu hacimli ve önemli eserin başta Develideki kurumlarca değerlendirilmesi ve kitap olarak basılmasına destek olunması gerekmektedir. Önümüzdeki Seyrani Şenliklerine gelen katılımcıların bu kitabı edinerek Ali Çatak’tan haberdar olmaları, haberdar olanların ise önemini daha iyi anlamaları çok değerli bir hizmet olacaktır. Ali Çatak Develi’nin bir değeri olan ÂşıkSeyrani’yi tüm ülkeye tanıtan önemli bir kültür elçisidir. Ruhu şad, mekânı cennet olsun.

TEŞEKKÜR:
Lisans eğitimden itibaren ilminden çok yararlandığım, doktora tez süreci boyunca da kendisinden çok şey öğrendiğim, sabırla ve anlayışla yol göstericiliği yapan danışman hocam Sayın Prof. Dr. Bayram DURBİLMEZ’e sonsuz teşekkür ediyorum.
Araştırmalarım sırasında birçok kişiden öneriler, yardımlar ve bazı belgeler aldım. Yardımına başvurduğum bu isimlere de buradan teşekkür etmekten mutluluk duyacağım.
Araştırmacı yazar-şair Sayın Abdullah Satoğlu, Sayın Abdulkadir Güler, Sayın Emir Ali Özçakır’a emekli öğretmen Sayın Hamdi Yozgatlı ve öğretmen Sayın Muzaffer Alp’a;
Develi Belediyesi Emekli Kültür Müdürü Sayın Nezir Ötegen’e, Develi Belediyesi Kültür Müdürü Sayın Ali Orhan’a; Sayın Zeki Yıldırım (Âşık Mahrumî)’a Saray Halı Fabrikası Yöneticisi Sayın Tayfur Özlok’a, İstanbul Develi ve Yöresi Kültür Dayanışma Derneği Başkanı Sayın M.Orhan Cebeci’ye ve emekli HAGEM Müdürü-halkbilimci Sayın Nail Tan’a sağladıkları katkılar dolayısıyla teşekkür ediyorum.
Dr. Ahmet Şükrü SOMUNCU.




ÖZGEÇMİŞ:19.10.1992 tarihinde Kayseri’nin Develi ilçesinde doğdu. Merhum Şükrü Somuncu’nun torunu, Fatma-Mehmet Somuncu’nun oğludur. İlkokul, ortaokul ve lise eğitimini memleketinde tamamlayıp Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde üniversite eğitimine başladı. Birinci sınıfı bu üniversitede tamamlayıp Erciyes Üniversitesi’ne yatay geçiş yaptı ve lisans eğitimini “bölüm birinciliği” ile tamamladı. Aynı üniversitede “Develi İlçesi Esnaf Dili” adlı teziyle yüksek lisansını bitirdi. Doktorasını Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalında “Develili Âşık Ali Çatak'ın Hayatı, Sosyokültürel Çevresi, Âşık Edebiyatındaki Yeri ve Şiir Sanatı (İnceleme-Metin)” adlı teziyle tamamladı. Uluslararası dergilerde yayınlanmış bilimsel makaleleri ve sempozyumlarda sunduğu bildirileri bulunmaktadır. Bilimsel kitaplarda bölüm yazarlıkları da bulunan Somuncu’nun bilimsel çalışmaları dışında sanatsal ve kültürel faaliyetleri de vardır. Kayseri’de bir yerel gazetede 2 yıl köşe yazarlığı yapmış, dernek ve sivil toplum kuruluşlarında düzenlenen edebiyat ve âşıklık geleneğiyle ilgili programlarda görev almıştır. Doç. Dr. Melike Somuncu ile evli olan Ahmet Şükrü Somuncu, İdilbike ve Umay’ın babasıdır.