Merhabalar,Tüm Ayaklıgaste.com Haber Sitemizin Değerli ve Kadirşinas Okurları. Hepinize Saygı ve Sevgilerimi Arz Ederim.
Bu hafta yine çarpıcı ve etkisi toplumda fazlaca hissedilen iki konudan kısa kısa sorular ve cevaplar olarak bahsedeceğiz. Konularımız; Vasiyet ve Miras üzerinde akla takılan kısa kısa soru ve cevapları olacak.
Öncelikle Vasiyet ve Miras Nedir; Vasiyet; Kişi öldükten sonra geçerli olmak üzere, kişinin malını hakiki veya hükmi şahıslara bildirilmesi yoluyla temlik etmesi (devretmesi) demektir.
Vasiyet, tüm toplumlarda ve hukuk sistemlerinde meşru kabul edilen hukukî bir işlem türüdür. Miras; bir şeyin bir kişi veya topluluktan diğerine geçmesi, başkasından kalan, tevarüs edilen(kendisine bırakılan)manasındadır.
Mirasın üçte biri ölünün defni ile alakalı konularda harcanır, kalan üçte ikiden; üçte biri kişinin varsa borçlarına, yoksa kalan üçte ikinin tamamı mirasçıların zimmetine bırakılır.
Şimdi konumuzla ilgili kısa kısa soru ve cevaplara bakalım. Soru; İnsanın hayatta iken, çocukları arasında ayrım yaparak birine veya bazılarına mal varlığının tamamını veya bir kısmını bağışlaması caiz midir?
Cevap; İster farz olsun ister müstehab, babanın mal verirken çocukları arasında eşit davranması, dinin ruhuna daha uygundur.
Ayrıca çocuklar arasında ayırım yapmak, onların hem ana babalarına hem de birbirlerine karşı buğuz etmelerine, aralarına soğukluk hatta düşmanlık girmesine sebep olur. Bu yüzden babalar meşru bir gerekçe yoksa mal verirken çocukları arasında eşit davranmalı, aralarında ayırım yapmamalıdırlar.
Soru; Baba, diğerlerini mahrum edip sadece bir oğluna bağışta bulunmuşsa, oğul bundan sorumlu olur mu, ne yapması gerekir?
Cevap; Bir babanın mallarının tamamını veya bir kısmını, diğerlerinin rızası olmadan, kız olsun erkek olsun çocuklarından bazılarına vererek aralarında ayrım yapması dinen uygun değildir. Ama her halükârda baba, evlatlar arasında ayırım yaparak hayatta iken mallarını bir oğluna devredip diğerlerini mahrum bırakırsa, bunda kendisine mal devredilen oğlunun bir sorumluluğu söz konusu olmaz.
Soru; Çocukları olan bir kişi, malını torunlarına vasiyet edebilir mi?
Cevap; Kişi, mirasını; mirasçısı olmayan herkese vasiyet edebilir. Bu bağlamda kişinin kendisine varis olma ihtimali bulunmayan torunlarına vasiyette bulunmasına engel bir durum yoktur.
Soru; Belli bir amaç için vasiyet edilen paranın başka bir amaçla kullanılması caiz midir? Cevap;
Hac, oruç fidyesi, zekât, sadaka-i fıtr, kefaret gibi Allah’a ait borçlar hakkında yapılan vasiyetlerin varisler tarafından yerine getirilmesi gerekir. Bu amaçla bırakılmış mal başka bir yere harcanamaz.
Vasiyet, dinen meşru olmayan şeyler için yapılmışsa bu vasiyet geçerli olmaz. Gayrimeşru işler için vasiyet edilmiş mallar diğer mallarla birlikte mirasçılara dağıtılır veya mirasçılar isterlerse, bu malı hayır yollarına sarf ederler. Soru; Kişinin, bütün mallarını eşine vasiyet etmesi Dinen uygun mudur? Cevap; Kişinin eşine yaptığı vasiyet bağlamında iki durum söz konusudur:
a. Başka mirasçısı olan eşlerin birbirleri lehine yaptıkları vasiyet, diğer varislerin iznine bağlıdır.
b. Başka mirasçısı olmayan eşlerin birbirleri lehine yaptıkları vasiyet geçerlidir. Bu durumda erkek, yarı hisseyi miras hakkıyla, kalanı vasiyetle; kadın ise dörtte birini mirasla, kalanı da vasiyetle elde eder.
Soru;Kişi, bakımını üstlendiği (evlat edindiği) çocuğa bütün malını bağışlayabilir mi?
Cevap; İslam dininde hukuki anlamda evlat edinme yoktur. Ancak bir kimse korunmaya muhtaç çocukları himayesine alıp onlara bakabilir, bu dinimizin teşvik ettiği bir durumdur.
Bu çocukların nesepleri belli ise, çocuklar babalarına nispet edilirler. Bir çocuğu himayesine alan kişi, dilediği takdirde malını himayesine aldığı çocuklar da dahil olmak üzere dilediği kişilere bağışlayabilir.
Ancak bu gibi durumlarda varisleri mirastan mahrum etmek suretiyle onların husumetine sebep olmaktan kaçınılması tavsiye edilir.
Soru; Bir kimse hayatta iken mülkünü bir hayır kurumuna bağışlasa, ölümünden sonra çocukları bu bağışı iptal ettirebilirler mi?
Cevap; Karşılık şart koşulmaksızın bir malın hayatta iken başkasına temlik edilmesine “hibe” denir. Hibe iki taraflı bir akit olup, tarafların irade beyanı ile kurulur, hibe edilen malın teslim-tesellümü ile tamamlanır.
Hibenin geçerli olması için, bağışlama anında akit konusu malın mevcut olması, malum ve belirli bulunması, bağışlayana ait olması ve tarafların rızalarının bulunması şarttır.
Usulüne uygun olarak yapılan ve teslimi tamamlanan hibe akdinden dönmek kural olarak caiz değildir. Hz. Peygamber efendimiz bunu kınamıştır.
Ancak Hanefîler hibeyi kabul eden kişinin rızası veya hâkim kararı ile hibeden dönülebileceğini kabul etmişlerdir. Buna göre bir kimse hayatta iken yapmış olduğu hibeden geri dönme hakkına sahiptir. Ama onun ölümünden sonra çocuklarının bu hibeyi iptal etme hakları yoktur.
Soru; Kişinin malı üzerindeki tasarruflarına ailesinin karışma hakkı var mıdır?
Cevap; Tasarruf ehliyetine sahip olan bir kimse hayatta iken sahip olduğu malları üzerinde sefâhet derecesine varmadıkça istediği gibi tasarrufta bulunabilir; satabilir, hibe edebilir, üçte birini geçmeyecek şekilde vasiyet edebilir.
Eşi ve çocuklarının buna müdahalede bulunma hakkı yoktur. Bununla birlikte çocuklarının muhtaç duruma düşmemesi için tasarruflarında tedbirli olması da Hz. Peygamber tarafından tavsiye edilmiştir: “Varislerini zenginler olarak bırakman, halka ihtiyaçları için el açan fakirler olarak bırakmandan, daha hayırlıdır.”
Değerli okuyucular Feraiz (Mirasın ne şekilde, nasıl pay edileceği) konusubir ilimdir. Bu ilme ise başka bir yazımızda bakacağız. Hepinize bol ve bereketli günler dilerim. ALLAH a emanet olun.
FACEBOOK YORUMLAR