OSMANLI VERASET SİSTEMİ VE KARDEŞ KATLİ

Osmanlı hanedanında yaşanan kardeş katlini anlayabilmek adına öncelikli olarak Osmanlı siyaseti ve veraset sisteminin iyi bilinmesi gerekir.Dünyanın en uzun ömürlü  Türk İslam devleti olan Osmanlı İmparatorluğu’nda veraset anlayışı dönem dönem değişiklik göstermiştir.




Beylikten devlete geçiş aşamasında(1299-1453),beyliğin kurucusu Osman Bey ve oğlu Orhan Gazi zamanlarında ‘’Ülke hanedan ve üyelerinin ortak malıdır’’ anlayışı egemen olurken, I.Murat veraset sisteminde değişikliğe giderek ‘’Ülke hükümdar  ve oğullarının ortak malıdır’’ anlayışını getirmiştir.Fatih Sultan Mehmet ise Kanunname-i Ali Osman adlı kanunnamesinde ; “Ve her kimseye evladımdan saltanat müyesser ola, karındaşların nizam-ı alem içün katl itmek münasibdir. Ekser ulema dahi tecviz etmişlerdir. Anınla amil olalar.”diyerek kardeş katlini devletin bekası için münasib hale getirmiştir.
Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyıla kadar kesin bir veraset sistemi bulunmamaktaydı.



XVII.yüzyılda ise veraset sisteminde ilk ciddi değişiklik I.Ahmet tarafından gerçekleştirilmiş ve kardeş katline son vermek amacıyla Ekber ve Erşed sistemine geçilmiştir.Ekber ve Erşed sistemi devletin başına yaşça en büyük ve bilge kişinin geçmesi anlamına geliyordu.Bu sistem kardeş kanı dökülmesine mani olması yönünden olumlu olsa da yönetim sistemini olumsuz yönde etkilemiş ve Osmanlı devletinin duraklama nedenlerinden birini teşkil etmiştir.



Osmanlı’da Kardeşlerini Öldürten Padişahlar 

I.Murat (Hüdavendigar)
Orhan Gazi’nin Nilüfer Hatun'dan olan Şehzade Murad,tahtın en güçlü adayıydı. Bu durumu kabullenmek istemeyen kardeşleri şehzade İbrahim ve Halil, I. Murad'a karşı isyan başlatmışlardır. I. Murad ise bu isyanı bastırmış ve 1360 yılında kardeşlerini öldürtmüştür. I. Murad daha sonra tahtına göz diktiği için, Bursa sancağına gönderdiği oğlu Savcı Bey'i de idam ettirmiştir.Kardeşlerini öldüren ilk Osmanlı padişahıdır.

Yıldırım Bayezid (1389 – 1402)
I. Murad Haçlılarla yaşanan I.Kosova Savaşı esnasında bir Sırplı Prens tarafından suikaste uğrayıp şehit düştüğünde, Osmanlı ordusunun sağ kanadında Sırplara karşı savaşan I. Bayezid babasının vefatıyla ilgili bilgilendirildi ve kendisine biat edildi. I. Bayezid biat töreninin ardından  kardeşi Yakub Çelebi'yi çadırına çağırarak boğdurdu. I.Bayezid dönemi’nin en önemli siyasi gelişmesi olan Ankara Savaşı ‘nın kaybedilmesi sonucu Yıldırım Bayezid Timur’a esir düşmüş ve 4  oğlu arasında Fetret Devri başlamıştır. Oğlu Süleyman Çelebi padişahlığını ilan etse de, kardeşi Musa Çelebi'nin askerleri tarafından öldürülmüştür. Musa Çelebi Osmanlı'nın başında olduğu 3 yıl 6 ayın ardından, kardeşi Mehmet Çelebi ile karşı karşıya geldiği savaşı kaybetti. Tahta çıkan Çelebi Mehmet, Musa Çelebi'yi idam ettirdi.

II. Murad (1421 – 1451)
Kuruluş Dönemi’nin son padişahı olan II. Murad, amcası Mustafa Çelebi’yi bastırmak için onu idam ettirmiştir. Her ne kadar kardeş katline karşı çıksa da, Bizanslılardan aldığı destekle Osmanlı'nın başına geçmeyi hayal eden kardeşi Mustafa ve sonrasında diğer kardeşleri Yusuf ve Mahmut'u öldürtmüştür.

Fatih Sultan Mehmet (1451-1481)
İstanbul’u fethederek yeni bir çağ açan Fatih, hâkimiyetini güçlendirmek ve devleti olası tehlikelerden korumak maksadıyla 1451 yılında 6 aylık kardeşi Şehzade Ahmed’i Edirne’deki sarayında boğdurtarak öldürtmüştür.

Yavuz Sultan Selim (1512 – 1520)
Osmanlı’da kardeş katli denilince ilk akla gelen padişahlardan birisi de Yavuz Sultan Selim’dir. Fatih Kanunnamesini kullanarak yedi yeğenini öldürtmüştür. Ancak bununla da kalmayıp 1513 senesinde kardeşi Şehzade Korkut’u boğdurtarak öldürtmüştür.Aynı zamanda babasını tahttan indiren ilk Osmanlı padişahıdır.

Kanuni Sultan Süleyman (1520 – 1566)
Kanuni Sultan Süleyman, oğlu Şehzade Mustafa'yı 1553 yılında çadırında boğdurtmuştur.

II. Selim (Sarı Selim) (1566 – 1574)
Tahtın varisinin kendisi olduğunu savunan Şehzadeler Selim ve Bayezid, 1559 yılında Konya önlerinde karşı karşıya geldiler. Yenilen ve topladığı ordusu dağılan Bayezid, kendisini babası Kanuni Sultan Süleyman'a teslim etmeyeceğinin sözünü alarak İran Şahı Tahmasp’a sığındı. Fakat Tahmasp,Bayezid ve oğullarını  babasının gönderdiği elçilere teslim etti. Elçiler, teslim aldıkları Bayezid ve oğullarını 25 Eylül 1561 tarihinde boğarak öldürdüler.

III. Murad (1574 – 1595)
III. Murad Osmanlı hükümdarı olduğu gün 6 kardeşini boğdurttu. toplam 130 cariyesi olan III. Murad'ın 112 çocuğu oldu. 
III. Mehmed (1595 – 1603)

III. Mehmed 13.Osmanlı padişahı ve 92. islam halifesidir.Bir defada en fazla hanedan mensubunu katleden padişah olarak kayıtlara geçmiştir.Tahta çıktığı gece 19 erkek kardeşini, daha sonra öz oğlunu, iki kardeşinden gebe 7 cariyeyi ve babasının gebe eşlerini öldürterek kırılamayan bir rekora imza atmıştır.

Genç Osman (1618 – 1622)
Osmanlı tarihinde en genç ölen padişah olarak bilinen Genç Osman, Lehistan seferine çıkmadan önce fitne çıkarması gerekçesiyle kardeşi İbrahim’i öldürtmüştür.Kendisi de yeniçeriler tarafından Yedikule Zindanlarında öldürülmüştür.