MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA

Mirastan men ya da mirastan ıskat olarak da bilinen mirasçılıktan çıkarma, saklı paylı mirasçılar için öngörülmüş sınırlı sebeplere bağlı bir düzenlemedir. Kişi, herhangi bir işleme gerek kalmaksızın yasal miras hakkına haizdir.

Murisin ölümü ile birlikte miras hakları ve borçları ile birlikte bir bütün olarak mirasçılara intikal eder. Murisin tasarruf oranı saklı paylı mirasçısının saklı pay hakkı ile sınırlıdır.

Saklı paylı mirasçıdan kasıt kişinin eşi, altsoyu ve anne babasıdır. Buna göre muris terekeden istediği oranda tasarruf edebilir ancak bu oran saklı paylı mirasçıların terekeden alması gereken saklı payını aşmamalıdır.

İşte tam bu noktada mirastan men ve mirastan yoksunluk müessesesi devreye girmektedir. Muris saklı paylı mirasçısını mirastan men etmedikçe ona bu payı bırakmakla yükümlüdür. Mirastan men belirli şartlara bağlanmış istisnai bir düzenlemedir. Cezai men ve koruyucu men olmak üzere iki farklı türü mevcuttur.

Cezai men kavramında aile bağlarının önemli ölçüde kopmuş veyahut sarsılmış olması genel olarak aranan ilk şarttır.

Türk Medeni Kanunu madde 510 gereği mirasçılıktan çıkarma sebepleri:
“1. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,

2. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.” şeklinde iki temel ölçütle sınırlıdır.


Türk Medeni Kanunu temelde aile ilişkileri devam etmeyen, önemli ölçüde zarar görmüş hatta kopmuş olan bireyler arasında saklı pay ilişkisinin devam etmemesi gerektiği görüşündedir zira saklı payın devam edebilmesi için aile ilişkilerinin devamının aranması yürürlükteki medeni kanunun aile kavramına ne kadar hassas yaklaştığını kanıtlar niteliktedir.

Yine bu anlamda saklı paylı mirasçının aile bireylerine karşı ağır bir suç işlemesi ıskat sebebidir. Bu suçun vasfı ağır suç olarak belirtilmiş ancak ayrıntıya girilmemiştir. Burada hüküm içi boşluk olup hakimin takdirine ve somut olayın şartlarına bırakılmıştır. Bu anlamda illa ağır cezalık bir suç olması şartı aranmamaktadır.

Bir diğer mirastan ıskat kurumu koruyucu ıskattır. Koruyucu ıskat Türk Medeni Kanunu madde 513’te borç ödemekten aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma başlığı altında düzenlenmiştir. İlgili madde hükmüne göre:

“Mirasbırakan, hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak, bu yarıyı mirasçılıktan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülemesi şarttır.”

Hükmün uygulanabilmesi için saklı pay sahibi altsoyun borç ödemekten aciz halinde olması şarttır. Burada amaç miras payının tamamının alacaklıların eline geçmesi neticesinde saklı payın altsoyunun mağdur olmasının önlenmesidir. İşte bu sebeple saklı payın yarısı için mirastan çıkarılan kişinin payı doğmuş veyahut doğacak çocuklarına özgülenir. Altsoyu cenin dahi olsa saklı payın yarısı cenine özgülenir.

Kanunda sayılan sınırlı sebeplerle kişi saklı paylı mirasçısını, miras sözleşmesi veyahut vasiyetname yoluyla mirastan çıkartabilir. Mirastan çıkarma işlemine karşı Muris Muvazaası Nedeniyle İptal Davası veya Vasiyetnamenin İptali Davası yoluyla çıkarılmanın hükümsüz kılınabilmesi mümkündür.