Ortaklığın giderilmesi bilinen adıyla izale-i şuyu davası, paylı mülkiyet veyahut elbirliği mülkiyet ile malik olunan bir mal üzerinde kişinin bu ortaklığa son vermesini ve kişisel mülkiyetin tahsisini içeren bir dava türüdür. Uygulamada en çok miras ortaklıklarında karşımıza çıkmaktadır.
İzale-i şuyu davası ortaklığın giderilmesi ve aynen taksim suretiyle malın bölünmesi şeklinde karşımıza çıkacağı gibi malın satışı suretiyle bedelin bölüştürülmesi şeklinde karşımıza çıkabilir.
Ortaklığın giderilmesi tüm paydaşlara karşı Sulh Hukuk Mahkemesinde dava açılarak talep edilir.
Türk Medeni Kanunu Madde 698 gereği “Hukukî bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.”
Bu anlamda talep için haklı sebep aranmaz ancak kanunen paylaşımın istenilemeyeceği iki durum vardır. Bunlardan ilki Türk Medeni Kanunu md. 698/son fıkrası gereği uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamayacağıdır.
Burada uygun olmayan zamandan kasıt malın belli bir amaca özgülenmiş olması halidir. Bir diğer paylaşımın mümkün olmadığı hal ise paylaşmayı isteme hakkının hukuki işlemle sınırlandırılmış olmasıdır.
TMK m.698 gereği “Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Yapılacak bu sınırlama sözleşmesi resmi şekle bağlıdır.
Ortaklığın giderilmesi davası aynen taksim amacıyla açılmış ise malın bölünmesini tek bir ortak talep edebilir.
Bu anlamda bir bölünme anlaşması yok ise hakim davanın şartlarına göre malın aynen taksime konu olup olmayacağını araştırmalıdır. (TMK 699/2)
Aynen taksimi taşınmazın değerinde önemli ölçüde kayba yol açıyorsa, imar mevzuatına uygun değilse, yüzölçümü ve niteliği gereği mal aynen taksime elverişli değilse ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilir.
Ortaklığın giderilmesi davası satış suretiyle giderim için açılmışsa malın satışı Sulh Hukuk Mahkemesinde açılan davanın içinde satış memurluğu vasıtasıyla yapılır.
Satış açık arttırma yoluyla yapılır ancak istisnai olarak satışın ortaklar arasında yapılması istenirse tüm paydaşlar bir araya gelerek bu hususta oybirliğiyle anlaştıkları takdirde satış yalnızca ortaklar arasında yapılır.
Burada en sık karşılaşılan problem dava konusunun taşınmaz olduğu durumlarda taşınmaz üzerinde muhdesatın(ekili alan, ağaçlar, yapılar) bulunması ve bu muhdesatın aidiyetinin tespit edilmemiş olmasıdır.
İzale-i şuyu davası açılırken muhtesatın aidiyetine dair açılmış bir dava var ise bu davanın sonucu bekletici mesele yapılır.
Böyle bir iddia yok ise taşınmazın değeri belirlenirken bu muhdesatın da değeri belirlenir ve muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır. (Y14HD-K.2021/398)
Kanunda belirlenen bu aşamalar sonucunda bilirkişi marifetiyle kıymet takdiri raporu hazırlanarak pay sahiplerine tebliğ edilir. Bu rapora karşı itiraz ya da istinaf yoluna gidilmez ise ortaklık satış suretiyle giderilecek ve dava sonuçlandırılacaktır.
FACEBOOK YORUMLAR