4271 SAYILI KANUNA GÖRE EVLAT EDİNME

 Evlat edinme 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu md. 305’ düzenlenmiştir. İlgili madde hükmüne göre:

“Bir küçüğün evlat edinilmesi, evlat edinen tarafından bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması koşuluna bağlıdır. Evlat edinmenin her halde küçüğün yararına bulunması ve evlat edinenin diğer çocuklarının yararlarının hakkaniyete aykırı bir biçimde zedelememesi gerekir.”

 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu Md. 3/1/y hükmü uyarınca evlat edinme kişisel durumda değişiklik meydana getiren nüfus olayı olmakla birlikte 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca soybağının kurulmasını sağlamaktadır.

Küçüklerin evlat edinilmesi ile ilgili genel koşullar Türk Medeni Kanunu. Md. 305’te düzenlenmiştir. Bir kişinin tek başına evlat edinmesi küçüğün evlat edinilmesi ve erginin evlat edinilmesi açısından farklı şartlara tabidir.

Türk Medeni Kanunu Md. 307 hükmüne göre evli olmayan kişi otuz yaşını doldurmuş ise tek başına evlat edinebilir. Buna  göre evlat edinilenin bir yıl süreyle bakılması, evlat edinenin diğer çocuklarının haklarını zedelememesi ve her halde evlat edinilenin yararına olması evlat edinmenin maddi şartlarıdır.

Ayrıca ayırt etme gücüne sahip küçüğün rızası aranmakta, ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük açısından küçüğün anne babasının rızası aranmaktadır. Anne ve baba küçüğün doğumundan itibaren 6 hafta geçmeden bu rızayı veremez, 6 hafta içinde yani annenin lohusalık döneminde verilen rıza hukuken geçersiz kabul edilmektedir.

Küçük vesayet altında ise vesayet makamının izni yine aranılan şartlardan biridir. Son olarak evlat edinenle küçük arasında en az on sekiz yaş farkının bulunması gerekmektedir. Bu anlamda evlat edinme koşullarının kamu düzenine ilişkin olduğunu önemle belirtmek isteriz. İlgili şartlarda hakimin takdir yetkisi bulunmamaktadır.

Yetişkinlerin evlat edinilmesi hususunda ise evlat edinenin altsoyunun açık rızası aranmaktadır. Bedensel ve zihinsel engeli sebebiyle sürekli sebeple yardıma muhtaç kişinin evlat edinilmesi için beş yıldan beri bakılıp gözetilmiş olmalıdır.

Türk Medeni Kanunu’na göre eşler ancak birlikte evlat edinebilir. Eşlerden biri diğerinin çocuğunu evlat edinebilmesi bu kuralın tek istisnasıdır. Yani evlilik birliği içerisinde eşlerden biri ancak diğerinin çocuğunu evlat edinebilir bunun haricinde eşler mutlaka birlikte evlat edinmek zorundadır.

Çok istisnai bir durum olarak eşlerden biri sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksunsa birlikte evlat edinmenin mümkün olmadığı kanıtlanarak eş tek başına evlat edinebilir.

Eşlerin küçüğü evlat edinme şartlarından ilki eşlerin en az beş yıldan beridir evli olmaları gerektiğidir.  Kanun koyucu ikinci şart olarak eşlerin otuz yaşını doldurmuş olmalarını aramaktadır.

Kanun koyucu burada evlat edinmenin belirli sorumluluk şartlarına tabi olduğundan kasıtla kişilerin yeterli olgunluk seviyesine erişmelerini ve evlilik birliğinde belirli bir yol almalarını aramıştır. Eşlerin küçüğü evlat edinmesinde bir diğer şart ise küçüğün ana ve babasının rızasının olmasıdır. Küçük, bir kurumda yaşıyorsa yine o kurum tarafından atanacak vasinin evlat edinmeye onayı gerekmektedir.

Eğer ana ve babaya ulaşılamıyor ve kim oldukları bilinmiyor veya ayırt etme gücünden tamamen yoksun kişilerse veya küçüğe  yasalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmiyor iseler küçüğün ana ve babasının rızası aranmaz.  Yine bu durumda mahkeme kararına ihtiyaç duyulmakta, hakim kanunen uygun gördüğü takdirde rızanın aranmamasına hükmedebilmektedir.

Evlat edinme davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Mahkemenin hükmü neticesinde soybağı kurulur, ana babaya ait hak ve yükümlülükler evlat edinene geçer. Evlatlık, evlat edinen kişinin mirasçısı olacaktır ancak evlat edinenin hısımlarına mirasçı olamaz.

Evlatlık küçük ise evlat edinenin soyadını alacaktır, evlat edinenler dilerse küçüğe yeni bir ad verebilir. Taraflar isterse evlat edinme ile ilgili hükümler mahkemece gizli tutulabilecektir.